Algemeen

Sinds februari is het ‘Coronavirus’ ook opgedoken in Nederland. Door dit virus komen veel ondernemers met juridische vragen te zitten. Een veel voorkomende vraag is welke gevolgen het niet respecteren van contractuele verplichtingen heeft ten tijde van de Coronacrisis[2].

Overmacht

Maakt u zich schuldig aan een tekortkoming in de nakoming van het contract, dan bent u verplicht om de schade van uw contractspartner te vergoeden. Een uitzondering wordt gemaakt als sprake is van overmacht. Van overmacht is sprake als de tekortkoming in de nakoming van uw verplichtingen niet aan u kan worden toegerekend. In dat geval bent u dus niet aansprakelijk voor de schade die uw contractspartner lijdt (en hoeft u de overeenkomst ook niet na te komen, zolang als de overmacht voortduurt).

Uitgangspunt; het contract is leidend

Het uitgangspunt in ons contractenrecht is dat afspraken moeten worden nagekomen. Daarbij is de inhoud van de overeenkomst leidend.

Of u door het Coronavirus een beroep kunt doen op overmacht[3] is afhankelijk van uw afspraken. Dit betekent dat er eerst gekeken moet worden of een overmachtsclausule in uw overeenkomst of in de van toepassing zijnde algemene voorwaarden is opgenomen. Deze overmachtsbepaling omschrijft meestal in welke concrete omstandigheden er sprake is van overmacht en wat de gevolgen zijn als dit aan de orde is.

Als uw overeenkomst (contract of algemene voorwaarden) een overmachtsbepaling bevat, dan dient beoordeeld te worden of deze bepaling voldoende bescherming biedt en of het Coronavirus hieronder valt.

Of de Coronacrisis dus kwalificeert als overmacht hangt af van de formulering van uw overeenkomst. In sommige contracten wordt het uitbreken van een epidemie of een pandemie beschouwd als overmacht. Dat is duidelijk.

Maar vaak is het niet zo helder. Stel dat er in uw overmachtsclausule wordt gesproken van ‘stakingen, weersomstandigheden, transportproblemen, natuurrampen, tekorten, (gewapende) conflicten en andere omstandigheden waarop de tekortschietende partij in redelijkheid geen invloed kon uitoefenen’.

Of het Coronavirus onder dit soort algemene definities valt, is geen uitgemaakte zaak. Maar dat betekent niet dat dit niet verdedigbaar zou zijn.

Gevolgen contractuele overmachtsbepaling

In de contractuele bepaling over overmacht zal in de meeste gevallen ook zijn opgenomen wat de gevolgen zijn van een geslaagd beroep op overmacht.

Geen afspraken over overmacht

Hebt u geen schriftelijke afspraken gemaakt, dan bent u op de wettelijke regeling aangewezen[4]. In de wet staat een vrij brede omschrijving van overmacht:

“als een samenbrengende gebeurtenis niet is te wijten aan schuld, noch krachtens de wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt”.

In dit geval zal naar alle omstandigheden van het geval gekeken moeten worden om een geslaagd beroep op overmacht te kunnen doen. Daarbij zal zeker een rol spelen of er alternatieve mogelijkheden zijn om alsnog uw afspraken na te komen en of u er alles aan gedaan hebt om de schade te beperken.

In beginsel zal wel sprake (kunnen) zijn van overmacht als u niet kunt nakomen als gevolg van een maatregel van de overheid ter bestrijding van het Coronavirus.

Geslaagd beroep op overmacht?

Bij een geslaagd beroep op overmacht bent u niet gehouden de overeenkomst na te komen en bent u niet schadeplichtig.

Onvoorziene omstandigheden

Wanneer u geen beroep kunt doen op overmacht kan er nog gekeken worden of er sprake is van een onvoorziene omstandigheid.

Over welke omstandigheden hebben we het dan?

Dit zijn omstandigheden waar partijen bij het aangaan van de overeenkomst geen rekening mee hebben gehouden. In dit geval het Coronavirus. Deze omstandigheden kunnen zo ernstig zijn dat de voortzetting van het contract naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan worden verwacht. Als hiervan sprake is dan zou de overeenkomst (door de rechter) kunnen worden gewijzigd of geheel/gedeeltelijk worden ontbonden.

Voor de vraag of sprake is van een onvoorziene omstandigheid geldt eveneens dat dit van geval tot geval beoordeeld zal moeten worden. Slechts bij hoge uitzondering kan een overeenkomst wegens onvoorziene omstandigheden worden aangetast.

De rechtspraak

De rechtbanken zijn (behoudens spoedzaken) als gevolg van de Coronacrisis gesloten. Dit betekent dat u er niet op kunt vertrouwen om snel een gerechtelijke uitspraak te krijgen. Van belang is daarom dat u zoveel als mogelijk met uw contractspartij in overleg probeert een regeling te vinden. Daarbij is het verstandig om juridische ondersteuning te hebben om de kansen en de gevolgen van de Coronacrisis in kaart te brengen, in te schatten en uit te onderhandelen.

Conclusie

De vraag welke rechten en plichten u hebt na de Corona uitbraak, is niet eenvoudig te beantwoorden. Wel is het aan te raden in overeenkomsten, die u nu sluit, vergaande overmachtsclausules op te nemen. Beoordeel de contracten die u afsluit op alle mogelijke gevolgen door het Coronavirus. De effecten van het Coronavirus zijn nu immers niet onvoorzien.  

Hebt u vragen over de gevolgen van het Coronavirus, aarzel niet en neem dan met mij contact op. Ik help u graag om een juiste keuze te maken.