Op 14 maart 2023 heeft de Eerste Kamer de Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie aangenomen. Het staat nog niet vast wanneer de wet in werking treedt maar verwacht wordt dat dit 1 juli 2023 zal zijn. Door deze wet gaan er op korte termijn een aantal zaken veranderen rondom de turboliquidatie.
In dit artikel beschrijf ik eerst wat een turboliquidatie precies is. Vervolgens belicht ik een aantal kritiekpunten en risico’s van de huidige regeling. Tot slot geef ik een overzicht van de meest belangrijke veranderingen.
Wat is een turboliquidatie?
De wet kent verschillende mogelijkheden om een rechtspersoon (bijvoorbeeld een besloten vennootschap) te beëindigen. De turboliquidatie is één van die mogelijkheden. Zoals de naam al doet vermoeden is dit de snelste methode.
Voor een geslaagde turboliquidatie gelden (op dit moment) drie wettelijke eisen:
- er is sprake van een rechtspersoon,
- de rechtspersoon neemt een besluit tot ontbinding en
- de rechtspersoon bezit ten tijde van het besluit tot ontbinding geen baten (activa) meer.
Indien aan deze drie voorwaarden wordt voldaan, houdt de rechtspersoon op het moment dat het ontbindingsbesluit wordt genomen direct op te bestaan. Anders dan bij een ‘normale’ beëindiging vindt er geen vereffening plaats. Van belang is wel dat het bestuur de liquidatie inschrijft in het handelsregister van de kamer van koophandel.
De turboliquidatie is in 1994 ingevoerd om inactieve rechtspersonen eenvoudig te kunnen beëindigen en om te voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van deze rechtspersonen. Daarnaast is de regeling ingevoerd om de registers te ontlasten.[1]
In 2012 heeft de toenmalige Minister van Veiligheid en Justitie daarentegen al gezegd dat met de turboliquidatie juist een snelle doorstart wordt beoogd.[2] Na bijna 30 jaar is het in ieder geval (pijnlijk) duidelijk geworden dat de turboliquidatie voornamelijk voor andere doeleinden wordt gebruikt.
Kritiek en risico’s
De turboliquidatie biedt in de praktijk ruimte aan bestuurders om alle baten die er binnen de rechtspersoon zijn, te gelde te maken en met de opbrengst daarvan de schulden zoveel mogelijk af te lossen. Op het moment dat de rechtspersoon geen baten meer heeft, is een ontbindingsbesluit voldoende om de rechtspersoon van rechtswege te laten beëindigen. Daardoor is het mogelijk om een rechtspersoon geruisloos te beëindigen terwijl er nog schulden zijn. Schuldeisers blijven dan achter met onbetaalde vorderingen.
Er hoeft bovendien geen verantwoording te worden afgelegd over de oorzaak van het ontbreken van baten en de wijze waarop in de periode voorafgaand aan de beëindiging de baten die er nog wel binnen de rechtspersoon waren, te gelde zijn gemaakt. De schuldeisers kunnen daardoor niet (of in ieder geval heel moeilijk) nagaan of de bestuurders van de rechtspersoon enig verwijt te maken valt over het onbetaald blijven van de vorderingen.
Fraudeurs kunnen op die manier eenvoudig een rechtspersoon met schulden beëindigen terwijl zij zelf (in veel gevallen) de dans ontspringen. Dit maakt dat de turboliquidatie in de volksmond veelal een negatief karakter heeft. Dat is jammer want deze vorm van liquideren is in sommige situaties de beste optie waarbij een zo hoog mogelijke opbrengst gegenereerd kan worden tegen zo laag mogelijke kosten.
Ook voor het bestuur brengt de turboliquidatie risico’s en (rechts)onzekerheid met zich mee. Indien bijvoorbeeld (achteraf) blijkt dat er ten tijde van de ontbinding toch nog een bate aanwezig was, kan dit leiden tot een onrechtmatige daad van het bestuur. Er bestaan echter ook uitspraken waarin dit niet heeft geleid tot een onrechtmatige daad. Zie bijvoorbeeld Rechtbank ’s-Hertogenbosch 21 maart 2012, rechtbank Overijssel 12 maart 2014, Rechtbank Rotterdam 18 mei 2017 en Gerechtshof Den Haag 14 augustus 2018.
Daarnaast kan ook het niet informeren van schuldeisers een onrechtmatige daad opleveren, terwijl dit (op dit moment) geen wettelijke verplichting is. Tot slot zijn er zelfs gevallen bekend wanneer een turboliquidatie op het moment dat de vennootschap nog schulden heeft, een onrechtmatige daad oplevert. Zie bijvoorbeeld rechtbank Amsterdam 3 april 2013, rechtbank Noord-Holland 4 november 2014 en rechtbank Amsterdam 16 april 2019 Indien er sprake is van een onrechtmatige daad van het bestuur, is het bestuur in privé aansprakelijk voor de schade die (bijvoorbeeld een schuldeiser) als gevolg van de onrechtmatige daad heeft geleden.
Veranderingen
Om het risico op fraude en misbruik van de turboliquidatie te beperken, zal binnenkort de tijdelijke wet transparantie turboliquidatie in werking treden. De volgende zaken worden aan de huidige regeling toegevoegd:
Verantwoordings- en bekendmakingsverplichting
Het bestuur moet binnen 14 dagen na de ontbinding een balans en een staat van baten en lasten deponeren bij het handelsregister van de kamer van koophandel. Deze financiële stukken moeten gepaard gaan met een schriftelijke toelichting over (o.a.) de oorzaak van het ontbreken van baten en de wijze waarop het vermogen van de rechtspersoon is afgewikkeld voorafgaand aan de ontbinding. Verder moeten ook alle jaarrekeningen gedeponeerd worden indien er deponeringsverplichtingen bestaan die nog niet zijn nagekomen.
Inzagerecht
Indien het bestuur de hiervoor omschreven verantwoordingsverplichting niet nakomt, krijgen schuldeisers een inzagerecht in de administratie van de betreffende rechtspersoon. Dit inzagerecht moet wel worden uitgeoefend met een machtiging van de kantonrechter.
Bestuursverbod
Tot slot wordt het onder de nieuwe wet voor het openbaar ministerie ook mogelijk om een bestuursverbod op te leggen in geval van malafide ontbindingen. De turboliquidatie telt daarnaast mee als recidive bij de beoordeling of er een bestuursverbod wordt opgelegd indien er zich een faillissement voordoet.
Conclusie
Zorgt deze nieuwe wet voor ‘liquidatie’ van de turboliquidatie?
Nee. Het is nog steeds mogelijk om in dezelfde situaties als nu een zeer snelle liquidatie uit te voeren. Het grote verschil is dat het bestuur inzicht moet geven zodat er door schuldeisers controle kan worden uitgeoefend op de gang van zaken. Wat mij betreft is dat een zeer positieve verandering die al veel eerder had moeten worden ingevoerd.
Overweegt u om een turboliquidatie uit te voeren, bent u schuldeiser van een geturboliquideerde vennootschap of heeft u andere vragen over dit onderwerp? Neem dan vrijblijvend contact met mij op om gezamenlijk te bekijken wat de mogelijkheden zijn.
