Plan Belastingdienst: naheffingen bij overtreding, maar geen boetes
De ontwikkelingen rondom schijnzelfstandigheid houden de gemoederen al geruime tijd bezig. Afgelopen woensdag (18 december 2024) heeft de Belastingdienst het plan voor de handhaving van schijnzelfstandigheid gepubliceerd. Daaruit blijkt dat in 2025 geen boetes zullen worden opgelegd. Toch is de handhaving van de wet DBA in 2025 niet zonder gevolgen. Hoe dat precies zit leest u in mijn blog.
Arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht?
Een werker die in dan wel voor uw onderneming werkzaamheden verricht kan dat doen op basis van een arbeidsovereenkomst of op basis van een overeenkomst van opdracht. Als het gaat om een zelfstandige zonder personeel die een overeenkomst van opdracht sluit dan wordt gesproken over een zzp’er.
Schijnzelfstandigheid
Met schijnzelfstandigheid wordt de situatie bedoeld, waarbij op papier een overeenkomst van opdracht is gesloten (zzp-overeenkomst), terwijl op basis van de feitelijke situatie sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Handhaving op schijnzelfstandigheid door Belastingdienst/UWV
Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst/UWV streng optreden tegen schijnzelfstandigheid, onder andere bij zzp-overeenkomsten. Dit betekent dat alle bedrijven en organisaties die mensen als zzp’er inhuren voor werk dat zij niet zelfstandig uitvoeren, naheffingen loonbelasting en premies volksverzekering en boetes door de Belastingdienst/UWV opgelegd kunnen krijgen.
Gelet daarop, is het van groot belang om bij het aangaan en bij het voortzetten van een overeenkomst met een zzp’er te bepalen of er feitelijk wel of niet sprake is van het zelfstandig verrichten van werkzaamheden door de zzp’er.
Niet alleen de Belastingdienst/UWV kan zich op het standpunt stellen dat sprake is van schijnzelfstandigheid (en dus van een arbeidsovereenkomst). Ook de zzp’er kan het standpunt innemen dat sprake is van een arbeidsovereenkomst. Als de rechter dit standpunt volgt, dan betekent dit dat de opdrachtgever richting de zzp’er als werkgever aan alle verplichtingen moet voldoen. Denk hierbij aan loondoorbetaling bij ziekte en re-integratie, pensioenverplichtingen, betaalde vakantie, recht op vakantiegeld etc.
Arbeidsovereenkomst
Een werkrelatie wordt beschouwd als een arbeidsovereenkomst als aan drie voorwaarden wordt voldaan:
- Arbeid
De werker verricht zelf het werk (persoonlijke arbeid) en kan dit niet zonder toestemming overlaten aan een ander. Als de zzp’er bijvoorbeeld niet zomaar een vervanger mag sturen, wijst dit op een verplichting tot persoonlijke arbeid.
- Loon
Er is een verplichting om loon te betalen in ruil voor de arbeid. Dit kan een vast bedrag zijn of een vergoeding per uur of prestatie. Het ontbreken van ondernemersrisico bij de zzp’er is hierbij een belangrijke indicator.
- Gezag
Er is sprake van een gezagsverhouding wanneer de opdrachtgever instructies kan geven aan de werker over hoe het werk moet worden uitgevoerd. Dit kan direct gezag zijn (bijvoorbeeld een leidinggevende die opdrachten geeft) of indirect gezag (bijvoorbeeld verplichte procedures of regels die moeten worden gevolgd).
Als aan deze drie eisen is voldaan, is er volgens de wet sprake van een arbeidsovereenkomst, ongeacht wat er tussen partijen op papier is gezet.
Overeenkomst van opdracht
Een overeenkomst van opdracht is er als de werker (de opdrachtnemer) zich verbindt om iets te doen voor de andere partij (de opdrachtgever), zonder dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Hetgeen op papier staat is niet doorslaggevend bij de beoordeling of er sprake is van schijnzelfstandigheid. De feitelijke situatie is bepalend.
Webmodule Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Door de overheid is een webmodule ontwikkeld met een vragenlijst die helpt bij het beantwoorden van de vraag of er fiscaal gezien sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet.
Ook is het mogelijk om een specifieke situatie aan de Belastingdienst voor te leggen.
Arresten van de Hoge Raad over schijnzelfstandigheid
De afgelopen jaren zijn er een aantal uitspraken gewezen door de Hoge Raad over schijnzelfstandigheid. Deze uitspraken bieden een handleiding bij het beantwoorden van de vraag of sprake is van zelfstandigheid of niet. Is geen sprake van zelfstandigheid, dan betekent dit dat de werker in dienst is op basis van een arbeidsovereenkomst.
De Hoge Raad heeft een aantal gezichtspunten gegeven, die van belang zijn bij de beantwoording van de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet. Het merendeel van die gezichtspunten komt ook terug in de vragenlijst van de webmodule.
Conclusie
Ondanks dat de boetes voor schijnzelfstandigen in 2025 zijn uitgesteld, moeten ondernemers zich bewust zijn van de risico’s die de wet DBA met zich meebrengt. Voor ondernemers die regelmatig met zzp’ers werken, is het van belang om te bekijken of de samenwerking met zzp’ers voldoet aan de criteria van de Belastingdienst. Ondernemers doen er goed aan om hun contracten te laten nakijken.
Vragen?
Hebt u vragen over de nieuwe handhaving van de wet DBA door de Belastingdienst of twijfelt u over de vraag of uw werkende een werknemer is of een zzp’er? Neem dan contact op met mr. Joyce Houben – Timmermans of mr. Lotte Crombaghs van Rutten x Welling Advocaten.
