Op 1 november 2022 bestond de kinderrechter precies 100 jaar. Een kinderrechter weet alles over (echtscheidings)zaken waarbij kinderen betrokken zijn. De kinderrechter let in alle familiezaken op het belang van het kind. Zo heeft een kind altijd recht op omgang met beide ouders, ook na de echtscheiding. Hieronder bespreek ik het recht op omgang van beide ouders. Ook als er sprake is van ouderverstoting. Stel: je bent een goede ouder voor je kind, maar je kind wil je niet meer zien omdat je ex-partner een slecht beeld over jou creëert. Dit is ouderverstoting. De ene ouder zet het kind op tegen de andere ouder, met als gevolg dat het kind de andere ouder niet meer wil zien.

Rechtspraak

De Hoge Raad heeft in 2014 uitgesproken dat het in het belang van de kinderen is dat er na de scheiding contact met beide ouders blijft. De Hoge Raad heeft ook bepaald dat het de verplichting van de kinderrechter is om te zoeken naar mogelijkheden om het contact met de ouder waar het kind niet woont, tot stand te brengen. Dit kan bijvoorbeeld met hulpverlening voor de ouders of met een begeleide omgang voor het kind.

De wetgever bepaalt dat beide ouders na de echtscheiding het gezag over het kind behouden. Er is ook wettelijk vastgelegd dat beide ouders het recht en de plicht hebben om de kinderen op te voeden en te verzorgen.

Het kan zijn dat de verzorgende ouder het contact met de andere ouder tegenhoudt. Dit gebeurt vaak als er  conflicten tussen de ouders zijn. Bijvoorbeeld over de alimentatie, het gezag of de omgangsregeling. Ouderverstoting ligt dan op de loer. Bij ouderverstoting betrekt de verzorgende ouder het kind in het conflict met de uitwonende ouder. Soms leidt dit er zelfs toe dat het kind de uitwonende ouder niet meer mag zien. Het kind wordt dan eigenlijk ingezet als wapen in de strijd met de ex-partner. Dit wordt ook wel het PAS-syndroom genoemd (Parental Alienation Syndrome). Het is zaak dat uw advocaat ouderverstoting herkent en dit ook aan de rechter uitlegt om verdere escalatie te voorkomen. Ouderverstoting kan leiden tot grotere psychische problemen bij het kind of zelfs tot geweld door de radeloze ouder die zijn kind niet meer mag zien. Ouderverstoting is een vorm van kindermishandeling. De fysieke en geestelijke ontwikkeling van het kind kan erdoor in gevaar komen. Een kind dat zich langdurig in een loyaliteitsconflict bevindt, kan schade oplopen. Denk aan depressie, boosheid en slechte schoolprestaties.

Rechters met maatschappelijke visie

Het is een goede ontwikkeling dat de moderne rechters ouderverstoting herkennen. Er wordt steeds vaker afgerekend met de traditionele zienswijze over ouderverstoting. Het probleem moet namelijk wel door de rechter worden onderkend en als een vorm van kindermishandeling worden gezien. De Rechtbank Limburg oordeelde in 2007 dat er sprake was van ouderverstoting omdat de strijd tussen de ouders bleef voortduren en moeder het kind over vader informeerde op een manier die het kind schade toebracht. In deze zaak had de Raad voor de Kinderbescherming geconstateerd dat al het mogelijke zonder succes was ondernomen. Het kind werd daarom onder toezicht gesteld. Er werd een voogd aangesteld zodat het kind buiten de strijd van de ouders werd gehouden. En in 2019 werd ouderverstoting door de Rechtbank Limburg gezien als psychische mishandeling, omdat de vader niet in staat was om het kind te stimuleren in het contact met de moeder.

Onderzoek naar ouderverstoting

Er is al veel onderzoek gedaan naar ouderverstoting. Ook wel “ouderonthechting” of “parental alienation” genoemd. In het adviesrapport van januari 2021 van het Expertteam ouderverstoting is een onderzoek van Kalmijn bekendgemaakt. Dit onderzoek heeft betrekking op de Nederlandse generatie die geboren is tussen 1971 en 1991. Uit dat onderzoek blijkt: dat 20% van deze kinderen, eenmaal volwassen, hun vader niet ziet; van deze kinderen kent 7,4% hun vader zelfs in het geheel niet. Ook rapporteert Kalmijn contactverlies met moeders: 5% van de kinderen ziet hun moeder in het geheel niet meer na de scheiding. Psycholoog Heleen Koppejan (ook lid van het Expertteam Ouderverstoting) concludeert dat de eigen identiteit van een kind zich ook veel minder goed ontwikkelt bij ouderverstoting. In het adviesrapport staan ook adviezen om de gevolgen van ouderverstoting te voorkomen.

Wijziging verblijfplaats bij ouderverstoting  

Het is ook mogelijk om aan de rechter te vragen om de verblijfplaats van het kind te wijzigen. Zie hierover de uitspaak van het Gerechtshof Den Bosch van 2021. Moeder lijkt niet te willen of te kunnen accepteren dat vader in staat is om goed voor het kind te kunnen zorgen. Ondanks hulpverlening lukt het moeder niet om vader een rol te geven in het leven van het kind. De rechter is van mening dat dit slechts doorbroken kan worden door wijziging van het hoofdverblijf naar vader. Als het kind bij vader gaat wonen biedt dit wel de garantie dat het kind contact heeft met beide ouders. Dat lukt niet als het kind bij moeder blijft wonen.

Oplossing

Ouderverstoting komt helaas nog steeds voor. Als er geen of slecht contact met de kinderen is, is het in het belang van de kinderen om het contact zo snel  mogelijk te herstellen. Ik kan voor u aan de rechter vragen om een zorg- en contactregeling voor u en uw kind vast te stellen.

Het is zelfs mogelijk om aan de rechter te vragen om de verblijfplaats van de kinderen te wijzigen. Ook kan ik namens u aan de rechter vragen om een gezinsvoogd aan te wijzen die het contact tussen het kind en beide ouders gaat sturen. Of u kiest er met mij, als advocaat/mediator, voor om samen via mediation tot een goede regeling te komen.