Rood beeldmerk van Rutten & Welling Advocaten
2 juni 2020

Mondkapjes op de werkvloer; het nieuwe normaal?

Sinds de uitbraak van het wereldwijde coronavirus ook in Nederland een feit is, zijn we zo’n drie maanden verder. En waar het land een periode doorloopt van ‘intelligente lockdown’, worden de regels -tot opluchting van eenieder- stilaan versoepeld. Echter, totdat een vaccin tegen de ziekte beschikbaar is, zullen wij op een verstandige wijze uitvoering moeten geven aan de ‘anderhalve meter’-maatschappij. Ook op de werkvloer. Een inmiddels veelgehoorde vraag is of daar ook het dragen van een mondkapje bij moet horen. Wordt dit mogelijk ‘het nieuwe normaal’?

Direct enkele opmerkingen vooraf.

Het volledige wetenschappelijk bewijs dat direct zou pleiten vóór het massaal dragen van een mondkapje ontbreekt. Sterker nog; bij een verkeerd gebruik van een mondkapje leidt dit
-wellicht- zelfs, aldus de directeur van het RIVM, tot een ‘schijnveiligheid’ en een extra gevaar. Tot zeer recent was het bij monde van de regering ook enkel verplicht om een mondkapje te dragen, wanneer men werkzaam is in de zorg of in een laboratorium. En hier betreft het speciale uitvoeringen. Toch doet het mondkapje, aan de andere kant, wèl per 1 juni 2020 een verplichte intrede bij het (gebruik van het) openbaar vervoer.

De waarheid over het nut van een mondkapje is dus niet eenduidig. En bij gebreke aan een daadwerkelijke wettelijke plicht om deze overal te dragen, worden zaken op de werkvloer dus ‘overgelaten’ aan de werkgever en de werknemer zelf.

Vanuit deze invalshoek zal ik in deze bijdrage verder naar zaken kijken.

Een en ander brengt mij tot een tweetal vragen welke in dit opzicht zeer wel interessant kunnen zijn. Deze vragen wil ik van een antwoord voorzien.

  1. Kan een werknemer worden verplicht tot het dragen van een mondkapje?
  2. Het spiegelbeeld: Staat het een werknemer vrij om uit eigen initiatief een mondkapje te dragen op de werkvloer? Anders gezegd; kan dit gebruik ook worden verboden?

 

  1. Verplicht stellen van het dragen van een mondkapje

Heel in het algemeen: Een werkgever kan op grond van de arbeidsovereenkomst en het werkgevergezag instructies geven aan een werknemer. Dit ‘instructierecht’ volgt hiernaast ook rechtstreeks uit de wet[i]. Indien en voor zover gegeven instructies als ‘redelijk’ hebben te gelden, is de werknemer verplicht om hier gevolg aan te geven. Wordt het opvolgen van een instructie bij voortduren c.q. hardnekkig geweigerd, dan behoort zelfs een ontslag op staande voet tot de mogelijkheden.

Een werkgever heeft richting zijn of haar werknemers ook een ‘zorgplicht’. Op grond hiervan, is een werkgever verplicht om maatregelen te treffen ter voorkoming van schade welke werknemers in de uitoefening van hun werkzaamheden (kunnen) lijden. Met betrekking tot voorkoming van potentiële verspreiding van het coronavirus komt hierbij echter eerst het implementeren en handhaven van de RIVM-richtlijnen in beeld. Dus het betrachten van de nodige hygiëne, looproutes van en naar de werkplek en het in achtnemen van -minimaal- anderhalve meter afstand tot elkaar. Is zulks in de praktijk vrijwel onmogelijk, zoals in het openbaar vervoer het geval, pas dan komt een mondkapje als alternatief in beeld.

Over het mondkapje zelf. Dit betreft een middel dat -indien nodig- aan de werknemer wordt verstrekt met als doel de bescherming van veiligheid of gezondheid op het werk. Het is dus zeker verdedigbaar, dat hierbij sprake is van een instructie gericht op de ‘bevordering van de goede orde’ in de onderneming van de werkgever. Een werknemer doet er derhalve goed aan om voorzichtig te zijn met al te snelle weigering om het mondkapje te gebruiken. Zeker wanneer het een mondkapje betreft dat volledig voldoet aan de wettelijke en Europese veiligheids- en gezondheidseisen.

 

  1. Kan het dragen van een mondkapje ook worden verboden?

Ik had het reeds opgemerkt: de waarheid over het nut van een mondkapje is tot op heden absoluut niet eenduidig. Conform de informatie afkomstig van het RIVM, kan een verkeerd gebruik van menig mondkapje (lees: het verkochte exemplaar door een gemiddelde drogist en de Nederlandse bouwmarkten maar al helemaal zelf gefabriceerde kapjes) veel schade opleveren aan de gezondheid. Ook voor anderen. Er kan dus gevaar ontstaan voor werknemers op de werkvloer en van dit gevaar is de werknemer met het ‘foute’ kapje, die zich door het kapje juist zeker waant, doorgaans niet bewust.

Een werkgever mag in beginsel -uiteraard- afgaan op de advisering en het beleid van het RIVM. Dit betekent dat wanneer een werkgever de ‘instructie’ geeft en hiermee het gebruik van bepaalde mondkapjes dwingend ontraadt, een weigerende werknemer -uiteindelijk- zeer wel mogelijk de toegang tot de werkplek kan worden ontzegd. Dus in zekere zin kan het dragen van een mondkapje op de werkvloer, afhankelijk van de omstandigheden, ook worden verboden.

De vraag rijst vervolgens hoe het verder is gesteld met het recht op loondoorbetaling. Het antwoord is afhankelijk van het antwoord op de vraag voor wiens ‘risico’ het komt, dat de werkzaamheden niet worden verricht. Indien vanuit de medische wetenschap (alsnog) overtuigend bewijs komt welke krachtig pleit vóór het dragen van een mondkapje, dan is zeker verdedigbaar dat het salaris dient te worden doorbetaald. Blijft dit bewijs uit, zo kan doorbetaling van salaris zeer wel mogelijk worden gestaakt.

 

Conclusie

In deze tijden waarin wij allen zijn ‘overvallen’ door het acute gevaar vanwege het coronavirus, doen we er goed aan om -bij gebrek aan bewijs van het tegendeel- het beleid van het RIVM leidend te laten zijn in ons dagelijks handelen. Een werkgever kan, mocht zulks ervan hebben te komen, het dragen van bepaalde typen mondkapjes op de werkvloer verplicht stellen. Het daarentegen ‘verbieden’ van het dragen van mondkapjes is eveneens mogelijk. Zeker wanneer het een mondkapje betreft dat, in de woorden van het RIVM, in de praktijk een ‘schijnveiligheid’ biedt.

 

ACTIEPUNTEN

  1. Mocht u overwegen om het gebruik van bepaalde mondkapjes op de werkvloer in te voeren, laat dan eerst het actuele beleid van het RIVM te allen tijde leidend zijn. Dus eerst dient geheel en volledig te zijn onderzocht, of  ‘de anderhalve meter’-maatregelen op uw werkvloer niet zijn in te voeren.
  2. Wanneer u uw werknemers een mondkapje wenst te laten dragen, zorg er dan in elk geval voor dat het een exemplaar betreft dat voldoet aan de wettelijke en Europese veiligheids- en gezondheidseisen.

 

[i] Artikel 7: 660 BW

‘De werknemer is verplicht zich te houden aan de voorschriften omtrent het verrichten van de arbeid alsmede aan die welke strekken ter bevordering van de goede orde in de onderneming van de werkgever, door of namens de werkgever binnen de grenzen van de algemeen verbindende voorschriften, of overeenkomst aan hem, al dan niet tegelijk met andere werknemers, gegeven’

Gerelateerde artikelen