De feiten

Marktplaats exploiteert een website waarop goederen[2] te koop worden aangeboden in advertenties. Een postzegelverzamelaar plaatst een advertentie op Marktplaats tot verkoop van zijn verzameling postzegels. Een geïnteresseerde biedt (via een geautomatiseerd bericht)
€ 6.000,-. Verkoper accepteert dit bod. De bieder geeft vervolgens te kennen de verzameling toch niet te willen kopen.

De postzegelverzamelaar laat het hier niet bij zitten. Volgens hem kan de bieder zich niet meer  terugtrekken. Partijen hebben namelijk een (koop)overeenkomst gesloten en de bieder dient de koopprijs te betalen.  Omdat de verzamelaar de NAW-gegevens[3] van de bieder niet heeft,  verzoekt hij Marktplaats om deze aan hem te verstrekken[4]. Marktplaats weigert. Een procedure volgt met als cruciale vraag of Marktplaats verplicht is de persoonsgegevens te verstrekken van de uitbrenger van het winnend bod, nu deze van de koop afziet.

Hebben partijen een overeenkomst gesloten?

Bij beantwoording van deze vraag (of Marktplaats de persoonsgegevens van de bieder aan de postzegelverzamelaar dient te verstrekken) dient allereerst de vraag te worden beantwoord of partijen een (koop)overeenkomst hebben gesloten. Als er geen overeenkomst tot stand is gekomen, heeft de verzamelaar namelijk geen gerechtvaardigd belang bij het verstrekken van de persoonsgegevens.

Regel is dat een overeenkomst tot stand komt door aanbod en aanvaarding[5]. De eerste gedachte is dat aan deze regel is voldaan. De verzamelaar biedt namelijk zijn verzameling te koop aan en de geïnteresseerde biedt € 6.000,- daarop, welk bod is geaccepteerd.  Tussen partijen is dan een koopovereenkomst tot stand gekomen.  Maar Marktplaats wijkt in haar gebruiksvoorwaarden af van het wettelijke uitgangspunt[6].  In deze voorwaarden staat dat biedingen op advertenties niet bindend zijn. Dit heeft consequenties voor zowel de adverteerder als voor de bieder. De adverteerder is hierdoor niet verplicht om het hoogste bod te accepteren en de hoogste bieder kan niet verplicht worden tot aankoop nadat de adverteerder met zijn bod heeft ingestemd.  Dit betekent dat het bod van € 6.000,– partijen nog niet bindt[7]. Er is geen koopovereenkomst tot stand gekomen.

Dient Marktplaats de persoonsgegevens te verstrekken?

De rechtbank Amsterdam oordeelt van niet. Marktplaats wijkt in haar algemene voorwaarden[8] op rechtsgeldige wijze af van het wettelijke regime voor de totstandkoming van overeenkomsten. Hieruit volgt ondubbelzinnig dat biedingen via Marktplaats niet bindend zijn, in die zin dat een bod dat door de adverteerder geaccepteerd wordt, de bieder nog niet verplicht tot koop. Gebruikers moeten op de geldigheid van deze regels kunnen vertrouwen. Gelet op de gebruiksvoorwaarden van Marktplaats is bieder dus niet gehouden aan zijn bod van € 6.000,-. Nu er geen koopovereenkomst tot stand is gekomen, heeft de verzamelaar geen gerechtvaardigd belang[9] bij de verstrekking van de persoonsgegevens[10] en kan Marktplaats niet verplicht worden deze gegevens te verstrekken.

Wat indien er wel een overeenkomst tussen partijen was gesloten?

Wanneer partijen wel een koopovereenkomst hadden gesloten, zou verkoper (mogelijk) wel een gerechtvaardigd belang hebben bij afgifte van persoonsgegevens. In dat geval zou Marktplaats moeten beoordelen of verkoper een reëel belang heeft bij de afgifte en of er andere minder vergaande mogelijkheden zijn op grond waarvan verkoper de gegevens kan achterhalen. Dan dient ook een belangenafweging plaats te vinden. Hierbij geldt dat aan de privacy bescherming van gebruikers van Marktplaats veel waarde wordt toegekend.

Wat indien verkoper een inbreukmakend (auteurs- en/of merkrechten) product aanbiedt?

Dient Marktplaats dan de persoonsgegevens van de adverteerder aan de rechthebbende te verstrekken? Deze vraag is beantwoord door het Hof Leeuwarden^[11].  Een onderneming vorderde de NAW-gegevens van adverteerders die inbreukmakende kinderstoelen verkochten (Tripp Trapp- stoelen). De rechter oordeelde – kort samengevat – dat het belang van het bedrijf kleiner is dan het belang van de adverteerders. Van belang daarbij is dat de meeste adverteerders op Marktplaats particulieren zijn (zij handelen in de privé sfeer).  Daarbij komt dat Marktplaats voortdurend de advertenties op Marktplaats controleert en inbreuken werden aan Marktplaats gemeld, die de advertenties dan verwijderde. De schade van het bedrijf was volgens het Hof te beperkt om te prevaleren boven het (privacy) belang van de adverteerders.

Conclusie

Een geaccepteerd bod via een Marktplaats advertentie leidt dus niet direct tot een koopovereenkomst. Marktplaats wijkt in haar algemene voorwaarden namelijk op rechtsgeldige wijze af van het wettelijke regime voor de totstandkoming van overeenkomsten. Als partijen geen koopovereenkomst hebben gesloten, is er geen gerechtvaardigd belang bij afgifte van de gegevens van een bieder.