Inleiding

Banken weigeren regelmatig een bankrekening aan een bedrijf[1] te verstrekken[2]. Ook stichtingen en verenigingen met legitieme doelen worden regelmatig geweigerd.

Zonder een betaalrekening is het voor een onderneming vrijwel onmogelijk om aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen. Banken beroepen zich meestal op contractsvrijheid. Op grond daarvan staat het een ieder vrij om te bepalen met wie wel en met wie niet wordt gecontracteerd. Maar deze contractsvrijheid is wel begrensd en een bank kan worden verplicht om een contractuele relatie aan te gaan met een onderneming, aldus de Hoge Raad.

Wat was er aan de hand?

In een saunaclub betaalden de klanten voor een groot deel met contant geld. De saunaclub had een betaalrekening bij de bank. Daarnaast had zij ook een overeenkomst ‘verpakt geld afstorten’, waardoor zij contant geld in ‘sealbags’ bij de bank kon storten.  Na een doorzoeking in de saunaclub (waarbij een geringe hoeveelheid drugs, enkele wapens en contant geld werd aangetroffen) en een klantenonderzoek door de bank, werd de gehele bankrelatie beëindigd. De bank was van oordeel dat zij niet kon voldoen aan de regelgeving, omdat er grote coupures aan contant geld werden gestort en de saunaclub niet voldoende informatie kon verstrekken over de herkomst van deze gelden. Hierdoor kon de bank het witwassen van zwart geld niet uitsluiten. De saunaclub heeft meerdere procedures aanhangig gemaakt tegen de bank, met wisselend succes.

De vordering van de saunaclub

De saunaclub eiste herstel van de bankrelatie en de afstortingsovereenkomst van contant geld. Tussen partijen was in geschil of de bank verplicht is een zakelijk gebruiker (niet-consument) een bankrekening (en afstortmogelijkheden) te verstrekken.

De Hoge Raad

Ons hoogste rechtscollege was van oordeel dat banken vanwege hun maatschappelijke positie ook ten aanzien van bedrijven kunnen worden verplicht om een betaalrekening aan te bieden. Daarbij weegt zwaar dat het zonder die rekening vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het economische verkeer en om een bedrijf te runnen. Een bank kan daarentegen niet worden verplicht om een geldstortingsovereenkomst met een saunaclub af te sluiten. De bank loopt namelijk een risico op witwassen (de legitimatie van klanten werd namelijk niet gevraagd, 80% van de entreegelden werd cash betaald en een saunaclub begeeft zich in de ‘integriteitsgevoelige relaxbranche’). Van belang daarbij is ook dat een saunaclub haar bedrijf kan uitoefenen zonder de geldstortingsfaciliteit.

Conclusie 

Het antwoord op de vraag of een zakelijke gebruiker recht heeft op een betaalrekening hangt af van de specifieke feiten en omstandigheden. Enerzijds heeft de ondernemer er alle belang bij om aan het economische verkeer deel te nemen. Anderzijds heeft de bank een gerechtvaardigd belang om klanten te weigeren vanwege toezichthoudende eisen en integriteitsrisico’s. Ondanks dat voor een bank ook het beginsel van contractsvrijheid geldt, kan deze vrijheid onder bepaalde omstandigheden worden beperkt door een belangenafweging. Het recht van een ondernemer op een betaalrekening is echter niet onbegrensd. De bank hoeft namelijk geen verhoogd risico op witwassen te accepteren en zij kan niet verplicht worden om klanten met een verhoogd risicoprofiel de mogelijkheid te verlenen om contante gelden af te storten. De weegschaal zal dus niet steevast doorslaan in het voordeel van de ondernemer.

Voor zover u problemen ervaart met banken of vragen heeft over uw relatie met de bank, kunt u uiteraard contact opnemen met mij.