Deze vraag heeft de Hoge Raad onlangs beantwoord[1].  Onze hoogste rechtsprekende instantie oordeelt dat dit in beginsel niet het geval is. Dat is pas anders indien u wist of behoorde te weten dat er geen reden bestond voor dit faillissement of als u misbruik van bevoegdheid hebt gemaakt.  Het uitgangspunt lijkt dus helder: nee, tenzij …….

Wat was er aan de hand?

Een gefailleerde onderneming komt met succes op tegen zijn faillietverklaring. Daarna stelt hij de aanvrager van het faillissement aansprakelijk voor de door hem geleden schade, die is veroorzaakt door het faillissement.

Wat oordeelde de Hoge Raad?

De Hoge Raad oordeelt dat de aanvrager van een faillissement alleen aansprakelijk is voor een faillissement, dat op een rechtsmiddel[2] wordt vernietigd, indien hij wist of behoorde te weten dat geen grond bestond voor het uitspreken van het faillissement dan wel hij anderszins met de aanvraag misbruik van bevoegdheid heeft gemaakt. De aanvrager is derhalve alleen aansprakelijk voor de schade indien hij wist of kon weten dat er geen reden bestond voor het faillissement, dan wel indien het recht door hem gebruikt wordt met een bedoeling waar dat niet voor bedoeld is. Simpelweg: om een ander te schaden.

Het geval dat een aanvrager ten onrechte overgaat tot een faillissementsaanvraag kan volgens ons hoogste rechtscollege niet op een lijn worden gesteld met aansprakelijkheid voor een onrechtmatig beslag (dat niet wordt gevolgd door de toewijzing van de vordering waarvoor het beslag is gelegd) of voor een onrechtmatige executie (na vernietiging van de geëxecuteerde uitspraak)[3]. Het uitspreken van een faillissement is namelijk geen rechtsuitoefening door de aanvrager, maar een beslissing van een onafhankelijke rechter ten behoeve van een ieder,  die bij het vermogen van de schuldenaar belang heeft[4]. Dit is een zeer belangrijk verschil ter zake een eventuele aansprakelijkheid.

Wat leren we van deze uitspraak?

Uitgangspunt is dus dat als u een faillissement aanvraagt, u alleen aansprakelijk bent voor de geleden schade, wanneer het faillissement daarna wordt vernietigd, indien u wetenschap had dat er geen grondslag[5] bestond voor het faillissement of als u geen belang hebt bij uw aanvraag of u dit recht slechts uitoefent om een ander te schaden.

Tot slot

Het aanvragen van het faillissement van uw schuldenaar kan uiteraard een zeer geducht en effectief middel zijn. De Hoge Raad heeft met dit arrest uw risico deels ingeperkt, maar zeker niet uitgesloten. Wordt uw rekening niet betaald door uw afnemer, en overweegt u een faillissement aan te vragen of wordt uw faillissement aangevraagd, bel ons. Op ons kunt u rekenen.