Inleiding:
De huidige tijd waarin ondernemers nog bijkomen van de coronapandemie en aansluitend te maken krijgen met een crisis in Oost-Europa, hoge prijsstijgingen, grondstoffentekorten, enz., brengt (verhoogde) risico’s met zich mee. Zo wordt in 2023 een stijging van het aantal faillissementen verwacht in verband met de terugbetaling van corona-steunpakketten. Tegelijkertijd wil (en moet) men kunnen door-ondernemen want risico’s zijn nu eenmaal ‘part of the game’.
Wees echter wel bewust van de (verhoogde) risico’s en bescherm uw onderneming hier zo veel mogelijk tegen. Eén van de mogelijkheden is het bedingen van zekerheden.
Het vragen of eisen van zekerheden kan op diverse manieren. Zo schreef kantoorgenoot Edgar Roelofs eerder al over een privé borgstelling. Een andere – relatief laagdrempelige – mogelijkheid is het vestigen van een stil pandrecht.
Een stil pandrecht; wat is dat?
Een stil pandrecht is een zekerheidsrecht dat kan worden gevestigd op de roerende goederen of vorderingen van de (rechts)persoon die u nog een bedrag schuldig is. Indien de (rechts)persoon in kwestie vervolgens niet meer kan betalen, kunt u zich op die goederen of vorderingen verhalen. Vergelijk het met een pandjeshuis dat goederen feitelijk in onderpand neemt in ruil voor een geldbedrag, maar dan onzichtbaar (stil).
Dit is een goed idee. Maar waar moet u aan denken? Ik geef u een checklist.
Checklist:
- Registratie van de pandakte
Een stil pandrecht kan worden vastgelegd in een ‘normale’ overeenkomst maar komt pas tot stand als die overeenkomst wordt geregistreerd bij de Belastingdienst. Registratie van de pandakte wordt vaak vergeten waardoor het pandrecht niet tot stand komt en de pandakte dus niet geldig is. Hier vindt u meer informatie over hoe u een pandakte kunt laten registreren.[1]
- Omschrijven van de verzekerde vordering(en)
Een pandrecht kan worden gevestigd ter verzekering van huidige en toekomstige vorderingen van één of meerdere (rechts)personen. Van belang is wel om dit zo duidelijk en zo uitgebreid mogelijk in de pandakte te omschrijven want enkel de daarin omschreven vorderingen worden verzekerd met het pandrecht.
- Kunnen de vorderingen wel verpand worden?
Een pandrecht kan alleen worden gevestigd op zaken of vorderingen die kunnen worden overgedragen. De Hoge Raad bepaalde recent dat indien de overdraagbaarheid van een vordering (goederenrechtelijk) is uitgesloten, het niet mogelijk is om die vordering te verpanden (ECLI:NL:HR:2022:984). Let dus op welke vorderingen verpand worden.
- Vestigen van een stil pandrecht op toekomstige vorderingen
Een pandrecht kan enkel worden gevestigd op bestaande of toekomstige vorderingen die voortvloeien uit een rechtsverhouding die ten tijde van de vestiging bestond (bijvoorbeeld een overeenkomst). Doorgaans worden vorderingen afbetaald waardoor zij vervallen én ontstaan er weer nieuwe vorderingen. Die nieuwe vorderingen vallen dan niet (automatisch) onder het pandrecht. Om dat probleem op te lossen, wordt er doorgaans een volmacht in de pandakte opgenomen. Daarmee kan de pandhouder de akte regelmatig laten registreren bij de Belastingdienst, waardoor ook alle nieuwe vorderingen weer met het pandrecht worden verzekerd. Let er in dat geval op dat u de pandakte regelmatig registreert.
- In voldoende mate bepalen van goederen
De te verpanden (eventueel toekomstige) goederen moeten zodanig in de pandakte worden bepaald dat achteraf, aan de hand daarvan kan worden vastgesteld om welke goederen het gaat.
In een arrest over een pandrecht op auteursrecht van software oordeelde de Hoge Raad onlangs dat hieraan wordt voldaan als er aan de hand van objectieve gegevens kan worden vastgesteld of het goed in kwestie tot de bedrijfsactiva behoort (ECLI:NL:HR:2020:590). Een algemene omschrijving als “alle huidige en toekomstige Bedrijfsactiva”, dekt in veel gevallen de lading. Het is desondanks geen overbodige luxe om – waar mogelijk – de goederen zo specifiek mogelijk te omschrijven.
- Zijn er meer pandhouders?
De schuldenaar kan goederen of vorderingen meer dan één keer verpanden. Er ontstaat dan een rangorde. Ga dus altijd na of er meerdere pandhouders zijn en laat de pandgever hierover verklaren.
- Verplichting tot het verstrekken van zekerheden
Indien u op basis van een overeenkomst een vordering op een derde verkrijgt, is het raadzaam om in diezelfde overeenkomst een verplichting tot het verschaffen van (aanvullende) zekerheden op te nemen. Het risico van het verschaffen van vrijwillige zekerheden kan zijn dat een curator dit paulianeus vindt en die zekerheid vernietigt (ECLI:NL:HR:2013:CA3762). De zekerheid is dan niets waard.
- Trek op tijd aan de bel
Indien de schuldenaar zijn verplichtingen niet meer nakomt, of er goede redenen zijn om aan te nemen dat hij zijn verplichtingen niet meer nakomt, is het zaak om snel te handelen en het stil pandrecht in te zetten.
In geval van een stil pandrecht op vorderingen betekent dat een mededeling van u aan uw debiteur. De debiteur kan dan alleen nog aan u bevrijdend betalen.
In geval van een stil pandrecht op goederen betekent dat simpelweg het (laten) ophalen en veiligstellen van de goederen.
- Positie van de Belastingdienst
Indien de pandgever failleert, komt de Belastingdienst een bijzonder voorrecht toe ten aanzien van zogenoemde ‘bodemzaken’. Dat zijn zaken die zich op de bodem van de gefailleerde bevinden en dienen tot stoffering (bijvoorbeeld inventaris). Indien de pandgever zijn verplichtingen niet nakomt, is het dus van belang om die bodemzaken tijdig te laten ophalen.
- Twijfelt u? laat uw zekerheden screenen
Met deze checklist kunt u aan de slag. Let op, er zijn zeker uitzonderingen en niet elk geval is hetzelfde. Uw core-business is ondernemen, niet het opstellen van pandaktes. Als u dit goed geregeld wilt hebben, kunt u contact met mij opnemen.
