Uiteraard heeft ons kantoor geen “bestelknop”. Maar veel ondernemingen werken daar wel mee.
Tijdens Black Friday hebben we in Nederland weer flink ingeslagen. Veel winkels en webshops boden – op schijnaanbiedingen na – knallers van kortingen aan. Ook bij bol.com waren genoeg aanbiedingen te vinden. Een consument bestelde bij deze webwinkel een aantal artikelen en koos ervoor om deze pas achteraf te betalen. De consument heeft vervolgens niet betaald. Bol.com heeft de consument gedagvaard.
De vraag is of de consument de verplichting heeft om aan bol.com te betalen omdat de consument op de knop ‘’bestelling plaatsen’’ heeft geklikt.
Vereisten bestelknop
Er is pas een betalingsverplichting voor een consument als dit op ‘’niet voor misverstand vatbare wijze’’ uit de tekst van de bestelknop blijkt. Webshops moeten dus een voldoende duidelijk bestelproces hebben bij het aanbieden van producten en diensten aan consumenten. Dit volgt uit een Europese Richtlijn van de consumentenrechten. Deze wetgeving is geïmplementeerd in artikel 6:230v lid 3 van ons Burgerlijk Wetboek. Hierin staat dat een bestelknop niet ondubbelzinnig geformuleerd mag zijn. Ook moet de bestelknop goed leesbaar zijn. De rechter houdt bij de beoordeling van deze criteria enkel rekening met de tekst van de bestelknop. De informatie die eerder in het bestelproces wordt weergegeven, draagt dus niet bij aan de beoordeling of de betalingsverplichting voldoende duidelijk is.
Beoordeling Nederlandse rechter
Er zijn al veel geschillen geweest, waarin de rechter heeft onderzocht of de bestelknop voldoet aan de wettelijke vereisten. Ondanks dat het Europese Hof van Justitie de eisen strikt uitlegt, zitten rechters in Nederland bij hun uitspraken niet op een lijn.
Dit blijkt onder andere uit de volgende twee uitspraken.
– In de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland ging het om de bestelknop: ‘’Plaats je bestelling’. De rechter oordeelde dat de tekst op de bestelknop niet voldoet aan de informatieverplichting. De consument had in dit geval dus geen betalingsverplichting.
– In de uitspraak van de rechtbank van Noord-Nederland ging het om de bestelknop: ‘’bestelling plaatsen’’. De rechter oordeelde in dit geval dat het voor een normaal geïnformeerde en oplettende gemiddelde consument voldoende duidelijk was dat hij met het indrukken van de knop met de woorden ‘’bestelling plaatsen’’ aanvaarde dat hem een product zou worden bezorgd waarvoor hij moet betalen.
Prejudiciële vragen
Een prejudiciële vraag is een vraag aan de Hoge Raad betreffende de uitleg over een rechtsregel en de wijze waarop deze moet worden toegepast. Een kantonrechter uit Rotterdam heeft de volgende twee prejudiciële vragen gesteld:
- Voldoet de tekst ‘bestelling plaatsen’ op de bestelknop van bol.com aan de wettelijke vereisten?
- Wat moet de rechter doen in de situatie dat de tekst op een bestelknop niet voldoet aan de wettelijke informatieplicht?
De Hoge Raad heeft de gestelde prejudiciële vragen nog niet beantwoord. Aan de hand van de antwoorden die de Hoge Raad geeft, kunnen geschillen over de bestelknop in de toekomst door iedere rechter met dezelfde uitgangspunten worden beoordeeld. Het is nog onbekend wanneer de Hoge Raad zal antwoorden.
Advies advocaat-generaal
De advocaat-generaal (AG) heeft wel al een advies gegeven. De AG geeft een onafhankelijk advies (een zogenoemde conclusie) aan de Hoge Raad over hoe het probleem in de zaak zou kunnen worden opgelost. Dit kan de Hoge Raad helpen bij het nemen van een beslissing. De Hoge Raad is echter vrij om deze conclusie al dan niet te volgen.
Bij de eerste prejudiciële vraag heeft de AG bepaald of de tekst op de bestelknop van bol.com (bestelling plaatsen) al dan niet een betalingsverplichting aan de consument oplegt. Dit heeft de AG beoordeeld aan de hand van het spraakgebruik en de verwachting van de gemiddelde consument. Op grond hiervan is de AG van mening dat het verband tussen het plaatsen van een online bestelling en de verplichting om voor bestelde artikelen te betalen aanwezig is. Een bestelknop met de tekst ‘bestelling plaatsen’ voldoet volgens de AG dan ook aan de wettelijke informatieplicht.
De tweede prejudiciële vraag ziet op de beoordeling van de situatie waarin sprake is van een onjuiste of onduidelijke bestelknop en de gevolgen daarvan. De AG is van mening dat in dat geval de volledige overeenkomst moet worden vernietigd. Bij een gedeeltelijke vernietiging in de vorm van een prijsvermindering zou de consument volgens de AG gebonden blijven aan de overeenkomst, terwijl anderzijds een eenzijdige prijsvermindering onevenredig kan uitpakken voor de verkoper. Daarom is een gedeeltelijke vernietiging, volgens de AG, geen passende sanctie.
Conclusie:
Het is nog onduidelijk wat de uitspraak van de Hoge Raad zal zijn. Volgens het advies van de AG voldoet een bestelknop met de tekst: ‘bestelling plaatsen’ aan de wettelijke vereisten. Het is voor een webshop echter verstandig om het zekere voor het onzekere te nemen. Bij een overeenkomst die is gesloten met een bestelknop die niet voldoet aan de informatieverplichting heeft de consument namelijk geen betalingsverplichting. Mijn advies is dan ook om op de bestelknop te vermelden: ‘’Bestellen en betalen’’. Zo is het voldoende duidelijk dat de consument door het aanklikken van de bestelknop een betalingsverplichting aangaat.
